Weinig verandering per hoofdcategorie
Het CBS maakt onderscheid naar twaalf hoofdcategorieën voor arbeidsongeschiktheid. De meest voorkomende is de categorie psychische stoornissen met 346.000 uitkeringen. Daarna volgen de ziekten van het bot- en spierstelsel met 154.000 uitkeringen en de ziekten van het zenuwstelsel, oog en oor met 84.000 gevallen.
In de categorie bot- en spierziekten nam het aantal uitkeringen met 20% af ten opzichte van 2011. De kleinere hoofdcategorie ontwikkelingsstoornissen nam in die periode juist met 80% toe. In die groep vallen bijvoorbeeld ADHD en stoornissen in het autistisch spectrum. Deze categorie werd in 2007 geïntroduceerd en groeide vooral tot en met 2014 sterk. Daarna is deze groep vrij constant gebleven.
Verder zijn er geen bijzondere toe- of afnames per hoofdcategorie. Wel is er een verschuiving te zien van algemene en endocriene ziekten, waar aandoeningen in terecht kunnen komen die niet in een andere categorie passen, naar uitkeringen waarvan geen achterliggende medische oorzaak bekend is. De diagnose long COVID is nog niet terug te zien in cijfers, volgens het CBS zal dat pas vanaf 2022 het geval zijn.
Vrouwen vaker arbeidsongeschikt
Hoewel vrouwen een kleiner deel uitmaken van de werkzame beroepsbevolking (47%), krijgen ze wel vaker een arbeidsongeschiktheidsuitkering (52%) dan mannen. Dit verschil is sinds 2011 toegenomen. Toen was 46% van de beroepsbevolking vrouw en waren zij goed voor 48% van de arbeidsongeschikten. Het type klachten waarmee vrouwen te maken krijgen, is grotendeels gelijk aan waar de mannen mee kampen.
Voor vrouwen bestaat de top 5 van diagnoses uit:
- depressieve episodes (10% van de uitkeringen)
- zwakzinnigheid (6%)
- posttraumatische stressstoornis (3%)
- borderline persoonlijkheidsstoornis (3%)
- overige psychische stoornissen (2%)
Al deze diagnoses vallen onder de hoofdcategorie psychische stoornissen. Bij de mannen worden de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen verstrekt wegens zwakzinnigheid (8%), depressieve episodes (7%) en overige psychische stoornissen (4%). Daarnaast staan in de top 5 bij de mannen schizofrenie (3%) en een lichte verstandelijke beperking (3%). Alleen laatstgenoemde valt onder een andere hoofdcategorie, namelijk ontwikkelingsstoornissen.
Alleen uitkeringen via de overheid
In de cijfers van het CBS zijn alleen uitkeringen meegenomen die betrekking hebben op regelingen vanuit de overheid. Ruim twee derde van de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen gaat naar werknemers in loondienst die langer dan twee jaar ziek zijn. Zij krijgen een uitkering volgens de WAO (voor 2006) of WIA (vanaf 2006). Ongeveer een derde van de uitkeringen is voor mensen die op jonge leeftijd door een ziekte of handicap arbeidsongeschikt zijn geworden, zij krijgen een Wajong-uitkering. Een heel klein deel, minder dan 1%, gaat naar zelfstandigen die via de Wet Arbeidsongeschiktheidsverzekering Zelfstandigen (WAZ) een arbeidsongeschiktheidsuitkering hebben gekregen. Dit was mogelijk tot 1 augustus 2004.
Inkomen verzekerd bij psychische klachten
Een ondernemer kan arbeidsongeschiktheid als gevolg van psychische klachten verzekeren met een arbeidsongeschiktheidsverzekering. Werkgevers kunnen hun werknemers voor het 1e en 2e jaar van loondoorbetaling verzekeren met een verzuimverzekering en de periode daarna met de WIA-verzekeringen.